Dimensions

PlumX

Cómo citar
Basilico , Brenda. 2023. «Saberes Y prácticas En Los Comienzos Del Siglo XVII. : Debate Sobre Distintas Representaciones De armonía Universal». Franciscanum 65 (179). https://doi.org/10.21500/01201468.6371.
Términos de licencia

Esta revista proporciona un acceso abierto inmediato a su contenido, basado en el principio de que ofrecer al público un acceso libre a las investigaciones ayuda a un mayor intercambio global de conocimiento.

Por tanto se acoge a la Licencia Creative Commons 4.0 Atribuciones Reconocimiento – CompartirIgual (by-sa): Se permite el uso comercial de la obra y de las posibles obras derivadas, la distribución de las cuales se debe hacer con una licencia igual a la que regula la obra original.

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/

En este mismo sentido y en consonancia con la política del Acceso abierto, se aclara que los autores mantienen sus derechos sobre los artículos, sin restricciones y, del mismo modo, mantienen sus derechos de publicación, sin restricciones. Solamente se les solicita que referencien el número de la revista Franciscanum en donde apareció inicialmente el artículo.

 

Resumen

El objetivo principal de este artículo consiste en mostrar la organización, institucionalización y control de saberes y prácticas que tienen lugar en diversas representaciones de la armonía universal en los comienzos del siglo xvii. En primer lugar, nos proponemos analizar los fundamentos teológicos, físico-matemáticos y musicales de las nociones de armonía universal evocadas en el intercambio erudito entre Johannes Kepler, Robert Fludd, Marin Mersenne y Pierre Gassendi. En segundo lugar, examinaremos los elementos teóricos y prácticos que garantizan la legitimidad epistemológica de sus demostraciones o experiencias científicas. En particular, procuraremos evitar caer en interpretaciones historiográficas que ponen énfasis en una oposición entre la tradición ocultista, que representa una armonía numerológica, y la revolución científica, que la concibe matemáticamente. De este modo, podremos considerar con justicia los aportes científico-filosóficos y las proyecciones político-religiosas de este debate.

 

Palabras clave:

Citas

Ammann, Peter J. «The Musical Theory and Philosophy of Robert Fludd». Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 30, (1967): 198-227.
Bagioli, Mario. Galileo courtier: the culture of sciences in the culture of absolutism. Chicago: The University of Chicago Press, 1993.
Borelli, Arianna. «The weather-glass and its observers in the early Seventeenth century». En Philosophies of technology: Francis Bacon and his contemporaries. Editado por Zittel, Claus, Engel, Gisela, Nanni, Romano & Karafyllis, Nicole, 67-125, Leiden: Brill, 2008.
Brundell, Barry, Pierre Gassendi. From aristotelianism to a new natural philosophy, Dordrecht: D. Reidel, 1987.
Chen Morris, R. «From Emblems to Diagrams: Kepler's New Pictorial Language of Scientific Representation». Renaissance Quarterly 62, (2009): 134-170.
Counet, Jean-Michel. Mathématiques et dialectiques chez Nicolas de Cues. París: Vrin, 2000.
Debus, Allen G. «The paracelsian compromise in Elizabethan England». Ambix 8, (1960): 71-97.
Debus, Allen G. «Robert Fludd and the circulation of blood». Journal of the history of medicine and allied sciences 16, (1961): 374-393.
Robert Fludd and his Philosophical Key, New York: Science History Publications, 1979.
Fabbri, Natacha. Cosmologia e armonia in Kepler e Mersenne: contrappunto a due voci sul tema dell'Harmonice Mundi. Florencia: L. S. Olschki, 2003.
De l’utilité de l’harmonie. Filosofia, scienza e musica in Mersenne, Descartes et Galileo, Pisa: Edizioni della Normale, 2008.
Fabre, Pierre Antoine, Décréter l’image? La XXVe session du Concile de Trente, París: Les Belles Lettres, 2013.
Fend, Michael. «Probleme mit der Idee der „harmonia universalis“ in der frühen Neuzeit». Archiv für Musikwissenschaft 71, (2014): 307-334.
«Seventeenth century criticisms of the use of analogy and symbolism in music theory». Miscellanea musicologica. Adelaide studies in musicology 17, (1990): 54-64.
Fienus, Thomas. De cometa anni 1618 dissertationes in quibus tum istius motus, tum aliorum omnium essentia, effectus, & praesagiendi facultas declarantur, Amberes: Gulielmum à Tongris, 1619.
Fludd, Robert. Utriusque cosmi majoris scilicet et minoris metaphysica, physica atque technica historia in duo volumina secundum cosmi differentiam divisa. Oppenheim: Hieronymus Galler, 1617-1624.
Fludd, Robert. Tractatus apologeticus integritatem Societatis de Rosae Cruce defendens. Leiden: Godefridum Basson, 1617.
Fludd, Robert. Veritatis proscenium, in quo aulaeum erroris tragicum dimovetur, si parium ignorantiae scenicum complicatur, ipsaque veritas à suo ministro in publicum producitur, seu demonstratio quaedam analytica, in qua cuilibet comparationis particulae, in appendice quadam à Joanne Kepplero, nuper in fine harmoniae suae mundanae edita; factae inter harmoniam suam mundanam, & illam Roberti Fludd, ipsissimis veritatis argumentis respondetur. Fráncfort: Eramus Kempfer, 1621.
Fludd, Robert. Monochordum mundi symphoniacum seu Replicatio Roberti Flud alias de Fluctibus... ad apologiam... Joannis Kepleri adversus demonstrationem suam analyticam nuperrime editam…, Fráncfort: Théodore De Bry, 1622.
Fludd, Robert. Sophiae cum moria certamen in quo, Lapis Lyduis a falso structore, Fr. Marino Mersenno, Monacho, reprobatus, celeberrima voluminis sue Babylonici (in Genesin) sigmenta accurate examinat. Fráncfort: in officina Bryana, 1629.
Fludd, Robert. Summum bonum, quod est verum magiae, cabalae, alchymiae verae, fratrum Roseae Crucis verorum, subjectum, in dictarum scientiarum laudem, et insignis calumniatoris fratris Marini Mersenni dedecus. Fráncfort: Joachimum Frizium, 1629.
Mosaicall philosophy grounded upon the essential truth, or eternal sapience. Londres: Ann Arbor, 1999.
Fludd, Robert. Clavis philosophiae et alchymiae Fluddanae, sive, Roberti Fluddi ... ad epistolicam Petri Gassendi Theologi exercitationem responsum in quo: inanes marini mersenni monachi obiectiones, querelaeque ipsius iniustae, immèritò in Robertum Fluddum adhibitae, examinantur atq[ue] auferuntur... Fráncfort: William Fitzer, 1633.
Fludd, Robert. ‘The temple of music’ by Robert Fludd. Edition and translation by Peter Hauge, Farnham: Ashgate, 2011.
Gassendi, Pierre. Epistolica exercitatio in qua principia philosophiae R. Fluddi reteguntur. París: Sébastien Cramoisy, 1630.
Gassendi, Pierre. L’examen de la philosophie de Robert Fludd de Pierre Gassendi par ses hors-textes. Edición y traducción de Sylvie Taussig, Pisa: F. Serra, 2009.
Granada, Miguel Ángel, «Telesio y las novedades celestes: la teoría telesiana de los cometas (a propósito del Quinto centenario del filósofo)». Ingenium. Revista de historia del pensamiento moderno 3, (2010): 22-47.
Granada, Miguel Ángel. Novas y Cometas entre 1572 y 1618. Revolución cosmológica y renovación política y religiosa. Barcelona: Universitat de Barcelona. Publicacions i Edicions, 2012.
Guariento, Luca. From Monochord to Weather-glass: musica speculativa and its development in Robert Fludd’s Philosophy. Tesis de doctorado defendida en Glasgow, School of Culture and Creative Arts, College of Arts, University of Glasgow, 2015.
Guariento, Luca. «Life, friends and associations of Robert Fludd». Journal of Early Modern Studies 5, (2016): 9-37.
Herrera Balboa, Samuel, Toledo Marín Leonel & Leal, Rubén, «Atomismo y causalidad: los principios del materialismo crítico de Pierre Gassendi». Anales del seminario de historia de la filosofía 31, (2014): 398-418.
Huffman, William H. Robert Fludd and the end of the Renaissance. London: Routledge, 1988.
Josten, H. «Truth's Golden Harrow an Unpublished Alchemical Treatise of Robert Fludd in the Bodleian Library». Ambix 3, (1949): 1-26.
Jung, Carl & Pauli, Wolfgang. Naturerklärung und Psyche. Zürich, Rascher Verlag, 1952.
Kepler, Johannes. Harmonices mundi libri V. Qvorim primus geometricus, de figurarum regularium, quæ proportiones harmonicas constituunt, ortu & demonstrationibus. Secundus architectonicus, seu ex geometria figurata, de figurarum regularium congruentia in plano vel solido : tertius propriè harmonicvs, de proportionum harmonicarum ortu ex figuris; deque naturâ & differentiis rerum ad cantum pertinentium, contra veteres : quartus metaphysicus, psychologicus & astrologicus, de harmoniarum mentali essentiam earumque generibus in mundo; præsertim de harmonia radiorum, ex corporibus cœlestibus in terram descendentibus, eiusque effectu in natura seu anima sublunari & humana : quintus astronomicus & metaphysicvs, de harmoniis absolutissimis motuum cœlestium, ortuque eccentricitatum ex proportionibus harmonicis. Appendix habet comparationem hujus operis cum Harmonices Cl. Ptolemæi libro III. cumque Roberti de Fluctibus, dicti Flud. medici Oxoniensis speculationibus harmonicis, operi de macrocosmo & microcosmo insertis. Fráncfort: Gottfried Tampach, 1619.
Kepler, Johannes, Harmonices mundi libri V in Gesammelte Werke, edición de Von Dick, Walther; Caspar Max et al., Munich: Beck, 1938- . Abreviado HM V, G.W., 6.
Kepler, Johannes. Mathematici, pro suo opera harmonices mundi apologia adversus demonstrationem analyticam CL.V.D. Roberti de Fluctibus, Fráncfort: Gottfried Tampach, 1622.
Kepler, Johannes. Ad vitellionem Paralipomena, quibus Astronomiae pars optica traditur in Gesammelte Werke, vol I, Munich: C. H. Beck, 1938.
Kepler, Johannes. Les fondements de l’optique moderne. Paralipomènes à Vitellion, traduction, introduction et notes par Catherine Chevalley, préface de René Taton et Pierre Costabel, París: Vrin, 1980.
Lenoble, Robert. Mersenne ou la naissance du mécanisme. París: Vrin, 1943.
López Rodríguez, Teodoro, «Fides et mores en Trento». Scripta theologica, Vol. 5 (1973): 175-221.
Marion, Jean-Luc. Sur la théologie blanche de Descartes: analogie, création des vérités éternelles et fondement. París: Presses Universitaires de France, 1981.
Martín Gómez, María. «Trasladar, imitar e interpretar: la ‘Traducción y explicación del salmo 41’ de Fray Luis de León». Bulletin of Hispanic Studies 98, (2021): 849-862.
Matton, Sylvain. Alchimie et philosophie mécaniste. Expérimentateurs et faussaires à l’âge Classique. París: S.E.H.A, 2015.
Mehl, Edouard. «L’essai sur Robert Fludd». Libertinage et philosophie au XVIIe siècle 4, (2000): 85-119.
Mersenne, Marin. L'usage de la raison et de la foi 1623, texte revu par Claudio Buccolini. París: Fayard, 2002.
Mersenne, Marin. Quaestiones celeberrimae in genesim, cum accurat textus explicatione. In hoc volumine Athei, et Deistae impugnantur, et expugnantur et Vulgatae editio at Haereticorum calumniis vindicatur. Graecorum et Hebraeorum Musica Instauratur. París: Sébastien Cramoisy, 1623.
Mersenne, Marin. La vérité des sciences contre les sceptiques ou les pyrrhoniens. París: Toussaint du Bray, 1625.
Mersenne, Marin. Livre de la nature des sons et de la manière qu’ils s’épandent par le milieu et qu’ils arrivent à l’oreille, et au sens commun. Bibliothèque de l’Arsenal, París, ms. 2884.
Mersenne, Marin. Traité de l'harmonie universelle. Où est contenu la musique théorique & pratique des anciens & modernes, avec les causes de ses effets. Enrichie de raisons prises de la philosophie, & des mathématiques. Par le sieur de Sermes. París: Guillaume Baudry, 1627.
Mersenne, Marin. Les Préludes de l'harmonie universelle ou Questions curieuses utiles aux prédicateurs, aux théologiens, aux astrologues, aux médecins et aux philosophes. París: Henri Guenon, 1634.
Mersenne, Marin. Questions inouïes, ou Récréation des savants, qui contiennent beaucoup de choses concernants la théologie, la philosophie et les mathématiques. París: Jacques Villery, 1634.
Mersenne, Marin. Harmonie universelle, contenant la théorie et la pratique de la musique, où il est traité de la nature des sons, & des mouvements, des consonances, des dissonances, des genres, des modes, de la composition, de la voix, des chants, & de toutes sortes d'instruments harmoniques, 2 vols. París: Sébastien Cramoisy, 1636-1637.
Merton, Robert. La sociología de la ciencia: investigaciones teóricas y empíricas. Edición de Norman W. Storer y traducción de Néstor Alberto Míguez. Madrid: Alianza Editorial, 1977.
Popkin, Richardm. The history of scepticism. From Erasmus to Descartes. Assen: Van Gorcum, 1960.
Schmidt-Biggemann, Wilhelm. «Der Streit um Kosmologie und Harmonie zwischen R. Fludd und J. Kepler». En Buxtehude jenseits der Orgel, edición de Zywitz, Michael, 119-150, Graz: Akademische Druck- u. Verlagsanstalt, 2008.
Schmidt-Biggemann, Wilhelm. «Robert Fludd’s Kabbalistic Cosmos». En Platonism at the Origins of Modernity: Studies on Platonism and Early Modern Philosophy, editado por Hedley, Douglas & Hutton, Sarah, 75-92, Dordrecht: Springer, 2008.
Rösche, Johannes. Robert Fludd: der Versuch einer hermetischen Alternative zur neuzeitlichen Naturwissenschaft. Göttingen: V&R Unipress, 2008.
Szulakowska, Urzsula. The Alchemy of Light: Geometry and Optics in Late Renaissance Alchemical Illustration. Leiden: Brill, 2000.
Taussig, Sylvie. Gassendi et la modernité. Turnhout: Brepols, 2008,
Taussig, Sylvie. «Pierre Gassendi et l’iconoclastie scientifique. Un nouveau réalisme littéraire». Textimage, Varia 4, (2014): 1-5. Consultada en enero de 2020 http://revue-textimage.com/09_varia_4/taussig3.html#_ftn28
Van Wymmersch, Brigitte. Descartes et l’évolution de l’esthétique musicale. Sprimont: Mardaga, 1999.
Van Wymmersch, Brigitte. «Proportion, harmonie et beauté chez Mersenne. Entre lecture analogique et lecture physico-mathématique de la musique». En Proportions. Science, Musique, Peinture & Architecture. Actes du LIe colloque International d'Études Humanistes, Cesr, Tours (30 juin - 4 juillet 2008). Rommevaux, Sabine, Vendrix, Philippe & Zara, Vasco, 261-274, Turnhout: Brépols, 2012.
Vendrix, Philippe. Music and Mathematics in Late Medieval and Early Modern Europe. Turnhout: Brepols, 2008.
Vickers, Brian. Occult and scientific mentalities in the Renaissance. Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
Westman, Robert S. «The Comet and the Cosmos: Kepler, Mästlin and the Copernican Hypothesis». En The Reception of Copernicus’ Heliocentric Theory, editado por Dobrzycki, J., 7-30, Dordrecht: Springer, 1973.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citado por